sobota, 22 kwietnia 2017

Cywilizacja Tarasków

Cywilizacja Tarasków (nazywana również Purépecha) zdominowali zachodni Meksyk i zbudowali imperium, które doprowadziło do wielkiej wojny z innym imperium - Aztekami. Taraskowie kontrolowali z ich stolicy Tzintzúntzan imperium o wielkości ponad 75,000 km2.

Początki cywilizacji


Historia Tarasków została napisana dzięki wielu wykopaliskom archeologicznym i lokalnym tradycjom, głównie te, które są związane z Relación de Michoacán, któey został napisany przez franciszkanina Jeronimo de Alcala w połowie XVI wieku. Kultura Tarasków wiele zawdzięcza wcześniejszym cywilizacjom plemiennym Bajio i Michoacán. Taraskowie zamieszkiwali centralne i północne tereny Michoacán wokół jezior Zacapu, Cuitzeo i Pátzcuaro. Od późnego okresu przed klasycznego, społeczność Tarasków stworzyła wyrafinowaną kulturę z dużym stopniem politycznej centralizacji. Nawiązując do Relación, najważniejszym  plemieniem było Wakúsecha, których wódz Taríakuri założył pierwszą stolicę Pátzcuaro około 1325 r. n.e.

Taraskowie podwoili swoje terytorium, a co za tym idzie, zwiększyła się produkcja i handel takimi towarami jak: kukurydza, obsydian, bazalt i ceramika. Podnoszący się poziom wody w Pátzcuaro zmusił okolicznych mieszkańców do opuszczenia domów, co doprowadziło do zacieklejszej walki do zasoby. W wyżej położonych miastach nad Zacapu, populacja znacząco się zwiększyła, czyli 20,000 ludzi mieszkało w 13 miastach. Może w tym okresie lokalne stany zaczęły ze sobą walczyć, a stabilność gwałtownie zmalała, ale fundamenty pod wielkie imperium Tarasków zostały zbudowane.



Tzintzúntzan


Od późnego okresu przed-klasycznego (1350-1520 r. n.e.) stolicą Tarasków i największą osadą było Tzintzúntzan na północno-wschodnim wybrzeżu jeziora Pátzcuaro. Taraskowie rządzili przez bardzo scentralizowany i hierarchiczny system polityczny i kontrolowali ponad 90 miast i wiosek wokół jeziora. Po 1522 r. n.e. populacja wokół jeziora wynosiła około 80,000, kiedy Tzintzúntzan miało 35,000 mieszkańców. Stolica była centrum administracyjnym, handlowym i religijnym całego imperium Tarasków. W stolicy przeprowadzano projekty irygacji pól oraz tworzenia tarasów pod uprawy. Było to robione, aby wyżywić wszystkich mieszkańców, ale import towarów pozostało koniecznością.


Sieć lokalnego rynku i systemy trybutu zapewniał, że było dużo podstawowych towarów, ale były też ceramika, muszle i metale, w tym złoto i srebro. Na targach sprzedawano owoce, warzywa, kwiaty, tytoń, gotowe potrawy, rękodzieła, a także rzadkie materiały takie jak obsydian, miedź i brąz. Obszar ten miał monopol na wydobycie i przetapianie złota i srebra. Produkcją towarów z tych cennych materiałów zajmowali się bardzo utalentowani rzemieślnicy, którzy prawdopodobnie rezydowali w kompleksie pałacowym w Tzintzúntzan. Są dowody na to, że w południowo-wschodnich i zachodnich terenach była niezależna produkcja złota i srebra oraz centra administracyjne. Dodatkowo, Taraskowie importowali turkus, kryształy oraz zielone kamienie, kiedy lokalny trybut dostarczał bawełnę, kakao i egzotyczne pióra. Taraskowie byli najważniejszymi producentami dzwonków z cyny, brązu i miedzi, które były wykorzystywane w ceremonialnych tańcach w całej Mezoameryce.


Region Tarasków kontrolował przydział gruntów, kopalnie miedzi i obsydianu, lasy, rybołówstwo i warsztaty rzemieślnicze. Zróżnicowane grupy etniczne w obrębie imperium, choć podtrzymywane politycznie wobec Tzintzúntzan, utrzymywały również swój język i tożsamość lokalną, ale w czasach wojny ich oddanie wobec Taraskaów znacząco powiększyło liczebność armii.


Według Relación de Michoacán arystokracja Tarasków została podzielona na trzy grupy: królewska, bogata i biedna szlachta. W stolicy i świętych miejscach Ihuátzio rezydowała rodzina królewska. Pogrzeb jednego króla Tarasków został opisany w Relación, gdzie martwemu władcy w drodze do ziemi umarłych towarzyszyło 40 męskich niewolników i 7 ulubionych nałożnic. Byli to kucharze, winiarze, służba i lekarz, który nie zdołał zapobiec śmierci.


Religia


Religia Tarasków prowadzona była przez Najwyższego Kapłana, który był szefem wielowarstwowej klasy kapłańskiej. Kapłani byli łatwo identyfikowani przez tytoń, który nosili wokół szyi. Religia Tarasków wyznaczyła Pátzcuaro jako centrum kosmosu, a przynajmniej centrum siły. Wszechświat miał trzy części: niebo, ziemia i zaświaty. Niebem rządził najważniejszy bóg słońca Kurikaweri, którego żoną była Kwerawáperi, bogini ziemi. Najważniejszym dzieckiem była Xarátenga, księżyc i bogini mórz.


Taraskowie wydają się także wierzyć w wcześniejsze lokalne bóstwa i dokonywać metamorfozy lub łączyć je z całkowicie oryginalnymi bogami Tarasków. Ponadto bogowie zdobywanych plemion włączono do oficjalnego panteonu Tarasków. Kurikaweri czczono przez spalenie drewna i ofiarowanie ludzkiej ofiary i krwi, a piramidy zostały zbudowane na cześć Taraskich bogów, pięć w Tzintzúntzan i pięć w Ihuátzio. Szczególną cechą religii Tarasków był brak takich typowych bóstw Mezoamerykańskich takich jak bogini deszczu (Tlaloc) i pierzastego węża (Quetzalcoatl). Taraskowie nie używali kalendarza 260 dni, ale 18-miesięczny rok słoneczny z 20-dniowymi miesiącami.


Sztuka i Architektura


Niepowtarzalną cechą post klasycznej architektury Tarasków są monumentalne budowle, które łączą prostokątne i okrągłe piramidy skalne, znane jako yácata. Są one ukształtowane jak otwory na klucze, ale były również regularne piramidy prostokątne. W Tzintzúntzan pięć takich struktur spoczywa na ogromnej platformie o długości 440 m. Yácata początkowo budowano z ściśle przylegającymi do nich płytkom z wulkanicznego kamienia, a wykopaliska wewnątrz nich ujawniały grobowce bogate w artefakty. Przed yácata umieszczano rzeźby, aby otrzymać ofiary jak w wielu innych kulturach Mezoamerykańskich. W Ihuátzio znajduje się przykładowe boiska do gry w piłkę.


Ceramika Tarasków była również charakterystyczna dzięki słojom z uchwytami (które czasami miały kształt zwierząt lub roślin), misom, małym naczyniom i fajkom, a to wszystko było bogato zdobione. Taraskowie byli także wysoko wykwalifikowanymi metalurgami, którzy pracowali zwłaszcza ze srebrem i złotem. Ponadto byli ekspertami w produkcji biżuterii z obsydianu, które były pokryte złotem z inskrypcjami z turkusu.

Zagrożenie


Rozwijające się imperium Tarasków i sąsiadujących z południa i zachodu Azteków ostatecznie doprowadziły do bezpośredniej konfrontacji o terytorium i zasoby. W pewnym sensie te dwie wielkie mocarstwa Mezoameryki zrównoważyły się wzajemnie. Taraskowie 50 mil od Tenochtitlan zmusili Azteków do porozumienia w sprawie północno-południowej granicy między rzekami Lerma i Balsas. Dzięki tej granicy Taraskowie nadal prowadzili politykę ekspansji. Najlepszym źródłem archeologicznym siły wojskowej i innowacji Tarasków jest twierdza Acambaro. Stosowane przez nich strategie wojskowe oraz wykorzystanie broni metalowej pomagają wyjaśnić, w jaki sposób Taraskowie zdołali pozostać nie do zdobycia przez potężne imperium Azteków.

Pomimo działań wojennych pomiędzy dwoma cywilizacjami istnieją pewne dowody na handel między nimi, a zwłaszcza w strategicznych punktach, takich jak graniczne miasto handlowe Taximoroa, ale także przez lokalne plemiona działające jako mediatorzy w strefach buforowych na granicy. Wykopaliska archeologiczne potwierdziły wymianę kulturową pod względem stylów artystycznych, która jest ograniczona do garstki naczyń ceramicznych znajdujących się na terytorium danego partnera handlowego.


Kiedy Hiszpanie przybyli do Michoacán w 1522 r., Taraskowie, którzy uprzednio zignorowali Aztecki apel o pomoc, doszli do pokojowego porozumienia z nowymi panami Mezoameryki i stali się jedynie państwem wasalnym.


Źródło: Ancient History Encyclopedia

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz